باروری در زنان با دخالت
- سیستم عصبی مرکزی( عمدتاً هیپوتالاموس)
- غده هیپوفیز
- تخمدان
- و رحم
صورت می گیرد.
درواقع قدرت باروری یک خانم فقط در صورتی پابرجاست که تمام این بخشها به درستی عمل کنند.
آیا از چگونگی کارکرد شگفت انگیز این اعضا در کنار هم برای حفظ قدرت باروری تان، مطلع هستید؟
- هیپوتالاموس، هورمونی ( به نام GNRH ) را ترشح می کند.
- هورمون GNRH سبب تنظیم ترشح دو هورمون دیگر از غده هیپوفیز شما ( به نام LH و FSH ) می شود.
- تخمدانها به هورمونهای LH و FSH پاسخ می دهند و شرایط تخمک گذاری را فراهم می کنند.
تخمک گذاری یعنی: تخمک بالغی که آماده باروری ست از تخمدان آزاد شده و وارد لوله های رحمی بشود.
- به علاوه تخمدان در ابتدای سیکل قاعدگی، هورمونی به نام استروژن را تولید می کند که موجب می شود لایه داخلی رحم ( یا همان اندومتر) رشد کرده و ضخیم شود.
- و همینطور پس از تخمک گذاری، ترشح هورمون پروژسترون، همین اندومتر را به ایده آل ترین حالت برای لانه گزینی جنین، تبدیل می کند.
- اگر بارداری رخ داد که همه چیز مهیاست
- اگر رخ نداد، تخمدان، ترشح استروژن و پروژسترون را متوقف می کند؛ در نتیجه آندومتر( لایه داخلی رحم) ریزش می کند و خونریزی قاعدگی اتفاق می افتد.
اینجاست که سیکل بعدی شما آغاز شده است...
در کل یک سیکل قاعدگی نرمال، شامل فاز فولیکولار، مرحله ی تخمک گذاری و فاز لوتئال است.
از اولین روز سیکل(=اولین روز شروع خونریزی قاعدگی) تا لحظه ی تخمک گذاری، فاز فولیکولار نامیده می شود:
از همان اولین روز فاز فولیکولار، تحت تاثیرهورمون FSH ، چند فولیکول در تخمدان شروع به رشد می کنند و در نهایت یکی از این فولیکولها موفق می شود تا رشد خود را کامل کند. این فولیکول انتخاب شده، بالغ شده و در نهایت تخمک درون خود را آزاد می کند. اینجاست که تخمک گذاری اتفاق می افتد و فاز فولیکولار به پایان می رسد.
و اما فاز لوتئال :
از تخمک گذاری تا پایان سیکل( =اولین روزخونریزی قاعدگی بعدی) فاز لوتئال نامیده می شود.
دو نکته راجع به تخمک گذاری...
- جالب است بدانید که هر خانم در طول دوران باروریش( یعنی از بلوغ تا یائسگی) به طور متوسط و تقریبی، 400 بار شانس بارداری دارد چراکه مجموعا حدود 400 فولیکول در داخل تخمدان هایش، به مرحله ی تخمک گذاری می رسند.
- شما می توانید با انجام آزمایش آنتی مولرین هورمون (یا همان AMH) از میزان ذخایر تخمدانی که در حال حاضر دارید، مطلع شوید.
با این تست متوجه می شوید که میزان فولیکولهای نابالغ ( که قابلیت بالغ شدن و باروری دارند) در حال حاضر برای شما چگونه است؟
این تست به راحتی در یک آزمایش خون ساده در هر زمان از سیکل قاعدگی تون، قابل انجام است.
همچنین می توانید با سنجش دو هورمون LH و FSH که نقش شان در تخمک گذاری و سلامت باروری ذکر شد، تا حدودی از نرمال بودن فرآیند تخمک گذاری در بدن تان مطلع شوید.
این تست هم به راحتی در یک آزمایش خون ساده و البته در روز دوم و یا سوم سیکل قاعدگی، قابل انجام است.
موفق و پیروز باشید!
زهرا سادات پورمطهری. کارشناس مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
